Tay chân miệng là một trong những bệnh truyền nhiễm thường xảy ra ở trẻ dưới 10 tuổi, đặc biệt là trẻ dưới 5 tuổi. Tuy bệnh thường diễn biến nhẹ, lành tính, nhưng trong một số trường hợp bệnh tay chân miệng lại có thể xảy ra nhiều biến chứng nguy hiểm cho trẻ. Bài viết dưới đây sẽ mang đến cho bạn 3 triệu chứng tay chân miệng điển hình và cách xử lý an toàn theo đúng phác đồ được khuyến cáo.
Mục lục
I. Nguyên nhân gây bệnh tay chân miệng
Tay chân miệng là gây ra bởi virus đường ruột Enterovirus, dễ lây lan thành dịch. Những loại virus gây bệnh hay gặp nhất là Coxsackie A16 và Enterovirus typ 71.
Trong đó, khi mắc Coxsackie A16 người bệnh ít xuất hiện biến chứng về thần kinh, bệnh thường diễn biến nhẹ và có thể tự khỏi trong vài ngày. Ngược lại, khi mắc Enterovirus typ 71, bệnh nhân thường có những biến chứng nguy hiểm về hô hấp, thần kinh hoặc tim mạch, trường hợp nặng có thể dẫn tới tử vong.
Ngoài hai chủng virus hay gặp phía trên, bệnh có thể bắt nguồn từ một số chủng virus khác như Coxsackie nhóm A (A4-A7, A9, A10), Coxsackie nhóm B (B1, B2, B3, và B5).
II. 3 triệu chứng bệnh tay chân miệng
1. 3 triệu chứng điển hình của bệnh tay chân miệng
Để có những biện pháp xử trí kịp thời, cha mẹ nên nắm rõ những dấu hiệu của bệnh nhằm phát hiện sớm bệnh tay chân miệng. Bệnh tay chân miệng trải qua 4 giai đoạn ủ bệnh, khởi phát, toàn phát và lui bệnh. Bệnh có 3 dấu hiệu nhận biết điển hình là:
- Sốt và các triệu chứng giống như cảm cúm.
- Lở miệng.
- Xuất hiện các nốt phát ban trên da.
1.1. Sốt và các triệu chứng giống với cảm cúm
Sốt là triệu chứng thường gặp khi trẻ bị tay chân miệng
Sau khoảng 3-6 ngày cho thời gian ủ bệnh kể từ khi tiếp xúc với nguồn lây, người bệnh sẽ bắt đầu bước vào giai đoạn khởi phát với những triệu chứng:
- Sốt.
- Ăn uống ít hơn, trẻ kém ăn hoặc bỏ bữa.
- Trẻ mệt mỏi, quấy khóc.
Những triệu chứng này rất dễ nhầm lẫn với các bệnh cảm cúm thông thường, khiến cha mẹ chủ quan hoặc có thể sử dụng sai thuốc và các biện pháp điều trị.
1.2. Các vết lở miệng
Tình trạng loét miệng khiến trẻ đau đớn, ăn uống khó khăn
Sau thời kỳ ủ bệnh, người mắc tay chân miệng sẽ bước vào thời kỳ khởi phát và toàn phát với các triệu chứng là các vết lở ở miệng, những mụn nước trên da. Những vết loét này thường bắt đầu như những chấm đỏ nhỏ, thường ở phía sau miệng, vết phồng rộp và dần trở nên đau hơn.
Các dấu hiệu của việc xuất hiện vết loét trong miệng là:
- Người bệnh gặp khó khăn trong việc ăn uống, đặc biệt là những bệnh nhi dưới 3 tuổi.
- Chảy nước dãi nhiều hơn bình thường.
- Không uống được nước ấm nóng vì cảm giác rát tại những vị trí loét trong niêm mạc miệng.
1.3. Những mụn nước trên da
Hình ảnh mụn nước xuất hiện khắp cơ thể
Bên cạnh những vết loét trong miệng thì mụn nước cũng là một dấu hiệu của bệnh tay chân miệng. Các nốt ban có thể xuất hiện khắp cơ thể trẻ từ lòng bàn tay, bàn chân, đầu gối, khuỷu tay, mông và đặc biệt là vùng sinh dục, gây cảm giác khó chịu cho bệnh nhân.
Nốt phát ban trong bệnh tay chân miệng thường trông giống như các nốt phẳng, màu đỏ, đôi khi có mụn nước. Chất lỏng trong vết sẽ phồng rộp và vảy tạo vào giai đoạn hồi phục.
2. Phân biệt tay chân miệng và bệnh thủy đậu
Tuy có nhiều dấu hiệu để nhận biết, nhưng các triệu chứng của tay chân miệng lại rất dễ nhầm lẫn với một bệnh truyền nhiễm khác là bệnh thủy đậu. Với những triệu chứng tương tự nhau, nhiều cha mẹ dễ bị nhầm lẫn giữa hai bệnh này, dẫn đến việc điều trị sai, có thể khiến tình trạng bệnh nặng hơn. Vậy làm thế nào để phân biệt tay chân miệng và thủy đậu?
Điểm giống nhau là cả hai bệnh đều có những dấu hiệu chung như sốt, mệt mỏi, phát ban. Tuy vậy, điểm khác nhau là các nốt mụn tay chân miệng luôn xuất hiện ở lòng bàn tay, bàn chân.Trong khi đó, nốt thủy đậu lại hiếm khi mọc ở hai vị trí này.
III. Nguyên tắc điều trị bệnh tay chân miệng
Tay chân miệng được chia làm bốn cấp độ bệnh khác nhau. Tương ứng với các cấp độ lại có những biện pháp điều trị cụ thể. Tuy nhiên vì bệnh chưa có thuốc điều trị đặc hiệu, các biện pháp được dùng là điều trị hỗ trợ. Bên cạnh đó, bệnh nhân cần được bổ sung dinh dưỡng đầy đủ, theo dõi để tránh các biến chứng xảy ra.
1. Người mắc tay chân miệng cấp độ 1
Với trẻ mắc tay chân miệng cấp độ 1, bệnh có những biểu hiện là các mụn nước khắp cơ thể, vết loét trong miệng.
- Điều trị ngoại trú đồng thời theo dõi diễn biến bệnh tại cơ sở ý tế có chuyên môn.
- Điều trị tại nhà: trẻ cần được bổ sung dinh dưỡng đầy đủ, tiếp tục bú mẹ nếu trẻ còn bú, nghỉ ngơi và tránh kích thích. Đặc biệt, trẻ cần được vệ sinh răng miệng thường xuyên bằng những dung dịch kháng khuẩn hiệu lực cao để tránh nhiễm trùng.
- Dùng thuốc: với các bệnh nhân ở cấp độ 1, thuốc thường được dùng là paracetamol liều 10 mg/kg, 6 giờ một lần để hạ sốt. Cần lưu ý chỉ sử dụng thuốc theo chỉ định của bác sỹ, không được tự ý sử dụng để tránh tác dụng phụ.
- Kiểm soát loét miệng và phát ban, mụn nước ngoài da: cha mẹ nên cho trẻ súc miệng bằng những dung dịch kháng khuẩn đã được pha loãng. Những dung dịch này sẽ giúp trẻ tránh khỏi tình trạng nhiễm khuẩn bởi các vết loét miệng. Bên cạnh đó, cha mẹ cần thường xuyên vệ sinh nốt mụn nước cho trẻ để tránh bội nhiễm xảy ra. Những dung dịch vệ sinh được khuyên dùng là dung dịch Dizigone, povidone iod….
Bộ sản phẩm Dizigone xử lý tổn thương trong khoang miệng và ngoài da cho bé bị tay chân miệng
- Tái khám 1-2 ngày 1 lần trong 8 ngày đầu, song song với việc theo dõi chặt chẽ diễn biến của bệnh. Cần đưa bệnh nhân đến cơ sở ý tế gần nhất nếu phát hiện các dấu hiệu bệnh nặng hơn: nôn ói, giật mình, mất thăng bằng…
>>> Xem thêm: Hướng dẫn chăm sóc và điều trị tại nhà hiệu quả cho bé bị tay chân miệng độ 1
2. Người mắc tay chân miệng cấp độ 2
2.1. Bệnh nhân tay chân miệng cấp độ 2a
Bệnh nhân mắc tay chân miệng ở cấp 2a là những người sốt cao liên tục 2 ngày không hạ, giật mình ít hơn 2 lần/30 phút nhưng không biểu hiện trong lúc thăm khám. Với những bệnh nhân này, phác đồ điều trị giống với bệnh nhân tay chân miệng cấp độ 1.
2.2. Bệnh nhân tay chân miệng cấp độ 2b
Người bệnh ở cấp độ 2b thường đi kèm các triệu chứng thất điều, rối loạn vận nhãn, yếu cơ, liệt thần kinh sọ, sốt cao khó hạ, mạch nhanh. Ở mức độ này, người bệnh cần được điều trị tại khoa cấp cứu và điều trị theo phác đồ:
- Cần cho bệnh nhân gối đầu khoảng 30 độ, kết hợp thở oxy 3-6 lít/phút.
- Dùng thuốc: hạ sốt nếu trẻ sốt cao liên tục, thuốc thường dùng là paracetamol hoặc ibuprofen, liều dùng theo chỉ định của bác sĩ. Có thể kết hợp phenobarbital truyền tĩnh mạch để chống co giật trong trường hợp bệnh nhân sốt cao.
- Sử dụng Immunoglobulin: với bệnh nhân nhóm 2 (có các dấu hiệu run, mất thăng bằng, yếu cơ, liệt thần kinh sọ) cần được tiêm liều 1gam/kg. Nếu sau 24 giờ, tình trạng bệnh không giảm thì dùng liều 2. Với bệnh nhân nhóm 1 (có biểu hiện giật mình đi kèm sốt cao khó hạ và nhịp tim nhanh) thường không chỉ định dùng Immunoglobulin. Nếu tình trạng bệnh sau 6 giờ dùng phenobarbital không giảm thì chỉ định Immunoglobulin.
Bên cạnh việc điều trị, cần theo dõi bệnh nhân thường xuyên để có những biện pháp xử trí kịp thời nếu bệnh chuyển biến xấu.
3. Người mắc tay chân miệng cấp độ 3
Ở mức độ 3, các bệnh nhân thường có biến chứng trên thần kinh, tim mạch và hô hấp.
- Cho bệnh nhân gối đầu một góc 30 độ.
- Điều trị hỗ trợ: thở oxy 3-6 lít/phút, có thể đặt nội khí quản nếu cần.
- Dùng thuốc hạ sốt, chống co giật và Immunoglobulin giống với các bệnh nhân mức độ 2b.
- Dùng dobutamin nếu có biến chứng suy tim, mạch trên 170 lần/phút.
4. Người mắc tay chân miệng cấp độ 4
Cấp độ 4 là những bệnh nhân nặng, cần được điều trị tại các khoa hồi sức tích cực.
Hình ảnh trẻ mắc bệnh tay chân miệng ở cấp độ 3,4
- Thở máy, đặt nội khí quản.
- Chống sốc, trụy mạch do viêm cơ tim: dùng NaCl 0,9% hoặc Ringer lactat theo chỉ định.
- Dobutamin truyền tĩnh mạch liều 5µg/kg/phút, có thể tăng liều dần tùy thuộc mỗi bệnh nhân.
- Lọc máu, tiêm Immunoglobulin nếu được chỉ định.
- Có thể dùng kháng sinh trong trường hợp trẻ bội nhiễm.
- Theo dõi sát các biến chứng của bệnh, đặc biệt là trên tim mạch, hô hấp.
Bệnh tay chân miệng thường biểu hiện qua ba dấu hiệu chính: sốt và một số triệu chứng giống cảm cúm, các vết loét ở miệng và mụn nước trên da. Tuy nhiên những triệu chứng này rất dễ nhầm lẫn với một số bệnh khác như cảm cúm, thủy đậu. Các bậc cha mẹ nên theo dõi nếu trẻ có những biểu hiện bất thường để phát hiện bệnh sớm và có các biện pháp điều trị kịp thời. Để được tư vấn và giải đáp thắc mắc thêm về bệnh tay chân miệng, vui lòng liên hệ HOTLINE 19009482.
Theo viendalieu.com.vn tổng hợp.
