Viêm da tiếp xúc do côn trùng là một hiện tượng viêm da cấp tính xảy ra khi người bệnh tiếp xúc với dịch tiết gây kích ứng của côn trùng. Loài côn trùng chủ yếu gây bệnh này chính là kiến ba khoang – nỗi ám ảnh của không ít người. Cùng tìm hiểu cách xử lý viêm da tiếp xúc do côn trùng theo hướng dẫn của Bộ y tế dưới đây.
Mục lục
I. Nguyên nhân gây viêm da tiếp xúc do côn trùng
Viêm da tiếp xúc do côn trùng là một phản ứng cấp tính của da với các chất kích ứng sinh ra từ các loại côn trùng.
Thủ phạm thường gặp nhất chính là kiến ba khoang, có tên khoa học là Paederus. Bên cạnh đó, chúng còn được biết đến với nhiều tên gọi như kiến kim, kiến nhốt, kiến lác, kiến cằm cặp, kiến cong đít…
Đặc điểm của kiến ba khoang là thường có kích thước lớn hơn các loài kiến thông thường, dài khoảng 7-10mm. Chúng có thân hình mảnh, trên cơ thể có hai vòng đỏ và ba vòng đen rất điển hình. Chúng bay và chạy rất nhanh, thường cư trú chủ yếu ở những nơi ẩm ướt. Kiến ba khoang thường hoạt động vào ban đêm và rất thích ánh sáng đèn huỳnh quang. Khi bị chà xát hay dập nát, cơ thể chúng có thể phóng thích ra chất dịch chứa chất paederin gây nên viêm da tiếp xúc.
Ở Việt Nam, bệnh thường dễ phát triển thành dịch, gặp nhiều hơn vào các mùa mưa lũ, ẩm ướt và thể rải rác quanh năm.
II. Các triệu chứng của viêm da tiếp xúc do côn trùng
Khi bị kiến ba khoang đốt, biểu hiện đầu tiên của viêm da tiếp xúc là tại vị trí tổn thương và chà xát sẽ xuất hiện phản ứng viêm da. Ban đầu có thể chỉ là một hoặc vài đám da đỏ, dài như vết cào xước, hơi phù nề, có kích thước từ vài milimet đến vài centimet. Sau vài giờ hoặc một ngày sẽ xuất hiện mụn nước, bọng nước ở giữa, dát đỏ.
Trong trường hợp viêm da nhẹ, người bệnh sẽ cảm thấy rát, ngứa, nổi một vài vết đỏ lấm tấm kèm theo những mụn nước, mụn mủ nhỏ. Sau 3-5 ngày, tổn thương sẽ khô se lại mà không thành phỏng nước, bọng mủ. Nếu nặng hơn, thương tổn rộng, các bọng nước và bọng mủ nông sẽ lan rộng hơn, có thể gây trợt loét, hoại tử. Các vết tổn thương này có đặc điểm chung là bỏng rát và ngứa. Nếu không cẩn thận bị bội nhiễm sẽ gây cảm giác rất đau nhức, khó chịu cho người bệnh.
Viêm da tiếp xúc có thể gặp phải ở bất cứ vị trí nào trên cơ thể và thường gặp ở các vùng da hở. Cần tránh để dịch côn trùng dính vào mắt, nếu không có thể khiến mắt sưng nề và trợt đỏ, chảy nước mắt. Nếu viêm da tiếp xúc ở một số vị trí khác như nách, bẹn, sinh dục… có thể gây sưng đau, làm hạn chế đi lại.
Ngoài ra, với các trường hợp tổn thương lan rộng, còn có thể có một số biểu hiện toàn thân như sốt, mệt mỏi, đau nhức, nổi hạch cổ, nách hay bẹn tùy từng vị trí tổn thương.
Các tổn thương do viêm da tiếp xúc do côn trùng nếu được điều trị sớm sẽ đóng vảy sau khoảng 4-6 ngày, khô dần lại và bong vảy. Sau đó sẽ để lại vết da sẫm màu và mờ dần đi theo thời gian. Lưu ý là viêm da tiếp xúc do côn trùng có thể tái phát lại vài lần.
Cần phân biệt viêm da tiếp xúc do côn trùng với một số bệnh ngoài da khác như:
- Bệnh zona: Vì có nhiều triệu chứng giống nhau nên viêm da tiếp xúc rất dễ chẩn đoán nhầm với bệnh zona gây ra bởi virus Varricella-zoster (VZV). Với các thương tổn là dát đỏ, sau đó nổi mụn nước, bọng nước lõm ở giữa tập trung thành đám dọc theo thần kinh ngoại biên. Đặc trưng của zona là cảm giác đau rát tại các vùng tổn thương.
- Bệnh Herpes da: Có các mụn nước nhỏ tập trung thành từng đám trên nền dát đỏ ở môi, niêm mạc miệng hay niêm mạc sinh dục, cảm giác đau rát.
- Viêm da tiếp xúc do các tác nhân khác như viêm da tiếp xúc kính ứng hay viêm da tiếp xúc dị ứng.
III. Điều trị viêm da tiếp xúc do côn trùng theo hướng dẫn của Bộ Y tế
Cách điều trị viêm da tiếp xúc do côn trùng khá đơn giản và điều trị tại chỗ là chủ yếu. Tùy thuộc vào vị trí tổn thương và thời điểm phát hiện mà bệnh có thời gian khỏi nhanh hay chậm khác nhau.
Dưới đây là một số biện pháp xử lý cho các trường hợp viêm da tiếp xúc do côn trùng:
- Ngay khi bị côn trùng đốt, có thể sử dụng nước muối sinh lý (NaCl 9%) để rửa tổn thương 3-4 lần/ngày. Điều này giúp trung hòa độc tố của côn trùng làm giảm phản ứng viêm. Tránh kì cọ mạnh khiến tổn thương có thể lan rộng.
- Khi thấy các tổn thương đỏ và đau rát: dùng các dung dịch sát khuẩn, các loại thuốc chống viêm, làm dịu da như các loại hồ (hồ Tetra-Pred, hồ nước), một số loại mỡ kháng sinh dùng phối hợp với corticoid bôi 2-3 lần/ngày.
- Với các trường hợp có bọng nước, bọng mủ: chấm các dung dịch màu milian, castellani hay nước thuốc tím pha loãng,… lên vùng da tổn thương khoảng 1-2 lần/ngày.
Thông thường, phản ứng viêm diễn biến trên vùng da tổn thương trực tiếp, không cấn thiết phải điều trị đường toàn thân. Chỉ khi tổn thương lan rộng hoặc có các bọng mủ rộng và có dấu hiệu nhiễm trùng thì có thể dùng kháng sinh đường uống. Ngoài ra, dùng các thuốc kháng histamine để giảm ngứa và giảm kích ứng da.
Xem thêm: Dung dịch sát khuẩn Dizigone – kháng khuẩn vượt trội
IV. Cách phòng tránh viêm da tiếp xúc do côn trùng bạn cần biết
Cách phòng bệnh tốt nhất chính là tránh tiếp xúc với côn trùng gây bệnh.
- Nếu phát hiện kiến ba khoang trong khu vực sinh sống, có thể ngăn chặn chúng bằng cách đóng kín các cửa và cửa sổ. Sử dụng các mắt lưới nhỏ ngăn côn trùng hoặc thay thế đèn huỳnh quang bằng các loại đèn ánh sáng vàng cũng là cách để hạn chế tiếp xúc với chúng.
- Nên mắc màn khi ngủ và có thói quen kiểm tra quần áo, giường chiếu, chăn màn trước khi sử dụng.
- Vệ sinh sạch sẽ khu vực quanh nhà ở.
Nếu đã tiếp xúc hoặc nghi ngờ tiếp xúc với kiến ba khoang thì nên lưu ý một số điều sau đây:
- Khi làm việc dưới ánh đèn và có cảm giác vướng trên da, nên quan sát kỹ, tránh dùng tay đập hoặc quệt theo phản xạ.
- Khi phát hiện kiến ba khoang đang bò trên da, lấy chúng ra khỏi người bằng cách thổi hoặc để tờ giấy cho chúng bò lên. Sau đó rửa sạch vùng da đã tiếp xúc với nước hay xà phòng.
- Khi đã vô tình chà xát côn trùng, phải ngay lập tức rửa sạch tay và những vùng da có tiếp xúc.
Xem thêm:
Điều trị viêm da cơ địa theo hướng dẫn của Bộ Y tế
Điều trị thủy đậu theo hướng dẫn của Bộ Y tế
Viêm da tiếp xúc do côn trùng không quá nguy hiểm và là bệnh có thể phòng ngừa được. Đồng thời hoàn toàn có thể xử lý được tại nhà theo cách đơn giản. Nếu có thắc mắc về cách điều trị viêm da tiếp xúc do côn trùng, vui lòng liên hệ HOTLINE: 1900 9482 (trong giờ hành chính) hoặc 0964619482 (ngoài giờ hành chính) để được các chuyên gia da liễu tư vấn và giải đáp.
Theo Viendalieu.com.vn tổng hợp
